ارزیابی مقاومت ژنوتیپ های مختلف گلرنگ به مگس گلرنگ Acanthiophilus helianthi Rossi (Diptera, Tephritidae) در کشت پاییزه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

مربی پژوهشی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی کردستان.

چکیده

چکیده
برای بررسی مقاومت تعداد ده ژنوتیپ گلرنگ، شامل: "˝سینا"، "آلمانه درشت"، "محلی مرند"، "IL111"، "محلی اصفهان"،" 411"، "سیریان "، "لساف "، "دینسر " و "S-541" در کشت پاییزه، به مگس گلرنگ، آزمایشی در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی با سه تکرار در ایستگاه تحقیقات کشاورزی گریزه سنندج در طی دو سال زراعی (91-90 و 92-91) انجام شد. در این آزمایش شاخص­های شدت و میزان آلودگی، خسارت، عملکرد، وزن هزار دانه و درصد روغن در کرت­های مختلف، محاسبه و مورد مقایسه قرار ­گرفتند. نتایج تجزیه واریانس درصد غوزه­های آلوده، تعداد لارو- شفیره، درصد و تعداد بذور صدمه دیده، وزن هزار دانه، درصد روغن دانه و عملکرد محصول بیانگر وجود اختلاف آماری معنی­دار در سطح یک درصد بین تیمارهای آزمایشی بود. بر اساس مقایسه­ی میانگین داده­ها، ژنوتیپ­های "محلی اصفهان" و " لساف" بیشترین و ژنوتیپ "سیریان"  کمترین درصد غوزه­های ­آلوده را دارا بودند. هم­چنین ژنوتیپ­های­ "محلی اصفهان"  بیشترین و ­"محلی مرند" کمترین تعداد لارو و شفیره را در غوزه داشتند. از نظر درصد بذور صدمه دیده، ژنوتیپ "لساف" از سایر ژنوتیپ­ها حساس­تر بود و به لحاظ تعداد بذور صدمه دیده، ژنوتیپ "محلی اصفهان"  بیشترین و ژنوتیپ­های "سیریان" و "محلی مرند" کمترین تعداد بذور صدمه دیده را داشتند. بر اساس نتایج  به دست آمده، ژنوتیپ­های مورد بررسی در دو گروه اصلی قرار گرفتند. گروه اول که کمترین درصد غوزه­های آلوده، کمترین تعداد لارو و شفیره در غوزه و پایین­ترین درصد و تعداد بذور صدمه دیده را دارا بودند و می­توان آن­ها را به طور نسبی مقاوم به مگس گلرنگ برشمرد که شامل ژنوتیپ­های: "سیریان"، "محلی مرند"، "سینا"، "411" و "IL111" بودند و در بین آن­ها رقم  "سیریان" و ژنوبیپ­ "محلی مرند"، مقاوم­تر بودند. گروه دوم که بیشترین درصد غوزه­های ­آلوده، بیشترین تعداد لارو و شفیره در غوزه و بالاترین درصد و تعداد بذور صدمه دیده را دارا بوده و می­توان آن­ها را حساس به مگس گلرنگ در نظر گرفت، عبارت بودند از: ژنوتیپ­های "محلی اصفهان"، ""لساف،""S-541، "دینسر" و "آلمانه درشت" که در این بین، ژنوتیپ­های "محلی اصفهان" و "لساف" از بقیه حساس­تر بودند. 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Evaluation of Different Safflower Genotypes Resistance to Safflower Shootfly Acanthiophilus helianthi Rossi (Diptera, Tephritidae) in Autumn Sowing

نویسنده [English]

  • Salahedin Kamangar
Research instructor, Kurdistan Agricultural and Natural Recourses Research and Training Center.
باقری م ر و نعمت اللهی م ر، 1385. بیولوژی و میزان خسارت مگی گلرنگ Acanthiophilus helianthi Ross.  در استان اصفهان. خلاصه مقالات هفدهمین کنگره گیاهپزشکی ایران. کرج. صفحه 268.
 سبزعلیان م ر، سعیدی ق، میرلوحی آ و حاتمی ب، 1387. ارزیابی جمعیت و خسارت مگس گلرنگ(Acanthiophilus heliant.) روی ارقام گلرنگ اهلی(Carthamus tinctorius) و واریته­های گلرنگ وحشی(C. axyacantha Boiss.). خلاصه مقالات هجدهمین کنگره گیاهپزشکی ایران. همدان. صفحه 383.
شیرانی راد، ا ح و ع دهشیری. 1381. راهنمای کلزا، کاشت، داشت، برداشت. نشر آموزش کشاورزی. 113 صفحه
طالبی جهرمی خ، 1390 . سم­شناسی آفت­کش­ها؛ حشره­کش­ها، کنه­کش­ها و موش­کش­ها. انتشارات دانشگاه تهران، 507 ص.
فتحی ع ا، برخوردار ح و باقری م ر، 1394. ارزیابی تراکم جمعیت و خسارت مگس گلرنگ Acanthiophilus helianthi روی ده ژنوتیپ گلرنگ. گیاهپزشکی (مجله علمی کشاورزی). جلد 38، شماره 1. صفحه­های 11 الی 23
کمانگر ص، جوزیان ع، کیهانیان ع ا و شریعتی ع، 1389. بررسی اثر تاریخ کشت در وضعیت و میزان خسارت مگس گلرنگ Acanthiophilus helianthi Rossi  در استان کردستان. خلاصه مقالات نوزدهمین کنگره گیاهپزشکی ایران. تهران. صفحه 604.
نعمت اللهی م ر و شهسواری م ر، 1387. ارزیابی مقاومت ژنوتیپ های مختلف گلرنگ به مگس گلرنگ در کشت بهاره در اصفهان. خلاصه مقالات هجدهمین کنگره گیاهپزشکی ایران. همدان. صفحه 309.
Abbas SA and Abdul-Masih AM. 1978. On the life history of the safflower fly Acanthiophilus helianthi Rossi in Iraq. zeitschrift für angewandte entomologie. 83(2): 216-223.
Hejazi EM and Moursi KS, 1983. Studies on distribution and biology of the capsul fly Acanthiophilus helianthi Rossi, on wild plants in Egyptian Western desert. zeitschrift für angewandte entomologie. 96(4): 333-336.
Jakhmola SS and Yadav HS, 1980. Incidence of and losses caused by capsule fly, Acanthiophilus helianthi Rossi in different varieties of safflower. Indian Journal of Entomology, 42: 48-53.
Memon, Z.H. 2005. Cultivar resistance of safflower against some insect pests. SAU Tandojam (Pakistan). 49p.
Price  PW. 1997. Insect ecology (3rd ed.). John Willey and Sons, New York. 888pp.
Sabzalian MR, Saeidi  G, Mirlohi A and Hatami B. 2010. Wild safflower species (Carthamus oxyacanthus): A possible source of resistance to the safflower fly (Acanthiophilus helianthi). Crop Protection. 29(6): 550- 555..
Southwood TRE and Henderson PA. 2000. Ecological Methods. Blackwell Science, USA, 575 pp.
Sing RN and Dass R. 1998. Incidence of shoot fly Acanthiophilus helianthi Rossi in safflower under rainfed conditions at Dehli. Indian Journal of Entomology 44(4): 408-412.
Sujatha M. 2008. Biotechnological interventions for genetic improvement of safflower. 7th International Safflower Conference. Wagga Wagga Australia.
Talpur MA , Hussein T, Rustamani MA Gaad MA, Ahmad M and Shakoori  AR. 1995. Relative aesistance of safflower varieties to safflower shoot fly, Acanthiophilus helianthi Rossi(Diptera:Tephritidae). Proceeding of 15th Pakistan Congress of Zoology. 15: 177-181.
Ujjan  AM. 2007.Population of shootfly, Acanthiophilus helianthi rossi on different varieties of safflower. SAU Tandojam (Pakistan). 50p.
Verma  AN , Sing R  and Mehrontra  N. 1974. Acanthiophilus helianthi Rossi, a serious pest of safflower in Haryana. Indian Journal of Entomology. 34(4): 364-365.