اثر ارقام مختلف تجاری بادام روی واکنش های زیستی شته‌ی آردی بادامHyalopterus amygdali Blanch.(Hom., Aphididae) در شرایط مزرعه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

بخش تحقیقات گیاه پزشکی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان آذربایجان شرقی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تبریز. ایران

چکیده

چکیده
استان آذربایجان‌شرقی یکی از مهم‌ترین مراکز عمده‌ی تولیدکننده‌ی محصول بادام و نهال اصلاح شده‌ی این گونه گیاهی با ارزش در کشور است. درختان بادام در طول زندگی خود مورد حمله‌ی آفات متنوعی از جمله شته‌ها قرار می‌گیرند. شته‌ی آردیHyalopterus amygdali (Blanchard, 1840)  گونه‌ی غالب در روی درختان بادام در استان آذربایجان شرقی است. این آفت با تغذیه از شیره‌ی گیاهی برگ و سرشاخه­ی بادام خسارت قابل توجهی وارد می‌سازد. مطالعه­ی حاضر به منظور تشخیص برخی از ویژگی‌های آنتی‌بیوزی چند رقم تجاری بادام با نام‌های سهند (بومی منطقه)، شکوفه، آذر (ارقام اصلاح شده داخلی)، فرانیس و نوپلوس‌اولترا (ارقام خارجی)  روی شته‌ی آردی بادام تحت شرایط مزرعه­ای انجام شد. صفات مورد اندازه‌گیری شامل تعیین درصد بقای پوره‌ها، طول دوره‌ی نشو و نمای پورگی، شاخص رشد، قدرت باروری و نرخ ذاتی افزایش جمعیت (rm) حشرات کامل بی‌بال ‌شته اردی بادام بود. تجزیه واریانس داده‌ها نشان داد که بین ارقام مورد مطالعه بادام از نظر تأثیر روی طول دوره‌ی نشو و نمای پورگی و قدرت باروری شته‌ی آردی بادام اختلاف معنی‌داری وجود نداشته ولی اختلاف بین میانگین نرخ ذاتی افزایش جمعیت (rm value) حشرات کامل بی‌بال در سطح احتمال پنج درصد معنی‌دار است.  مطابق این یافته­ها، میانگین کل میزان بقای پوره‌ها 86/3 ± 68 درصد، طول دوره‌ی نشو و نمای پورگی
 11/0 ± 96/8 روز، تعداد نتاج تولید شده به ازای یک فرد ماده 21/2 ± 02/38 پوره و نرخ ذاتی افزایش جمعیت برابر با 0043/0 ± 2581/0 ماده/ماده/روز به دست آمد. مقایسه‌ی گروهی ارقام اصلاح شده با رقم بومی منتخب از توده‌های منطقه (سهند) حاکی از وجود اختلاف معنی‌دار بین رقم سهند با ارقام آذر، شکوفه، فرانیس و نوپلوس‌اولترا (ارقام اصلاح شده) در تمامی صفات مورد مطالعه در سطح احتمال یک درصد بود. شته­های پرورش یافته روی رقم سهند دارای باروری کمتر و نرخ ذاتی افزایش جمعیت پایین­تر بود. بنابراین می­توان اظهار نمود که سهند در مقایسه با سایر ارقام به طور نسبی یک رقم مقاوم به شته­ی آردی بادام است. 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Effect of Different Commercial Almond Cultivars on Biological Responses of Mealy Almond Aphid Hyalopterus amygdali Blanch. in Field Conditions

نویسنده [English]

  • Mohammad Jafarloo
Division of Plant Protection Research, East Azarbaijan Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, AREEO, Tabriz, Iran.
چایچی س، حسن‌زاده ن، مشهدی جعفرلو م و بایبوردی ا، 1381. راهنمای بادام (کاشت، داشت و برداشت). نشر آموزش کشاورزی، 172 صفحه.
رجبی غ ر، 1368 . حشرات زیان آور درختان میوه سردسیری ایران . جلد سوم Homoptera. موسسه تحقیقات آفات و بیماریهای گیاهی، چاپ اول، 256 صفحه.
رجبی غ ر، 1387. اکولوژی حشرات، با توجه به شرایط ایران و با تأکید بر نکات کاربردی، چاپ دوم. سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی. 648 صفحه.
رضوانی ع، 1380. کلید شناسایی شته­های ایران. سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی . 304 صفحه.
سعیدی ز، 1392. ارزیابی مقاومت ارقام و ژنوتیپ­های مختلف بادام نسبت به کنه تارتن دو لکه­ای Tetranychus urticae در شرایط آزمایشگاه و گلخانه. فصلنامه تخصصی تحقیقات حشره­شناسی. جلد 5 شماره 4، صفحه­­های 363-353.
قربعلی ر، سیدالاسلامی ح، رضوانی ع و خواجه­علی ج، 1385. شناسایی شته‌های بادام و مطالعه نوسانات فصلی جمعیت شته خالدار هلو Pterochloroides persicae (Chold) روی درختان بادام در منطقه نجف آباد. مجله علوم کشاورزی ایران، جلد 37 شماره 3 صفحه­های 469- 463.
مشهدی‌جعفرلو م، 1387. شناسایی فون شته‌های درختان بادام، پراکنش و دشمنان طبیعی آنها در استان آذربایجان‌شرقی. مجله علوم کشاورزی. جلد 2 شماره 8 صفحه­های‌ 72- 59.
نوربخش س ح، حیدریان ا، مرشدی ع و مرادی ح، 1378.  بررسی مقدماتی علل خشکیدگی درختان و ریزش میوه های جوان بادام در استان چهارمحال وبختیاری (گزارش نهایی). مرکز تحقیقات کشاورزی استان چهارمحال وبختیاری. 21 صفحه.
نوربخش، س ح ، سلیمان نژادیان ا، مصدق م س و رضوانی ع، 1384. بررسی اثر دما بر زیست شناسی شته سبز بادام Brachycaudus amygdalinus  در آزمایشگاه. مجله آفات و بیماریهای گیاهی. جلد 73 شماره2 صفحه­های 16- 1. 
نوری قنبلانی ق، حسینی م و یغمایی ف، 1374. مقاومت گیاهان به حشرات (ترجمه). انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد، چاپ اول. 262 صفحه. 
نیکدل م، 1394. مقاومت آنتی­بیوزی 13 کلن صنوبر به شته برگ Chaitophorus populi (Koch) در استان آذربایجان شرقی. مجله تحقیقات آفات گیاهی، جلد 5 شماره 2 صفحه­های 47- 39.
Almatni W, and Khalil N, 2006. A primary investigation almond and peach aphids and natural enemies of Brachycaudus amygdalinus in Al-Arab mountain, southern Syria. Proceeding of  Ninth Arab Congress of Plant Protection, 19-23 November, Damascus, Syria.
Anonymous. 2014. FAOSTAT. http://faostat3.fao.org/download/Q/QC/E
Awmack CS and Leather SR, 2002. Host plant quality and fecundity in herbivorous insects. Annu. Rev. Entomol. 47, 817-844.
Blackman Rl, and Eastop VF,  2000.  Aphids on the world, s crops. John Wiley & Sons. 466 pp.
Chan CK, Forbes AR and Raworth D A, 1991. Aphid-transmitted viruses and their vectors of the world. Agric. Canada Res. Branch Tech. 216 pp.
Dent DR. 1997. Quantifying insect populations: estimates and parameters. In: Dent DR and Walton MP (eds) Methods in Ecological and Agricultural Entomology. CAB International, Wallingford, UK. pp. 57-109.
Dixon AFG, 1987. Partenogenetic reproduction and the rate of increase in aphids. In: Minks, A.K. and P. Harrewijn Aphids, their Biology, Natural Enemies and Control.(eds). Elsevier. 269- 287.
Huang XS, Dai JX, Zhao CB and Zhang GX, 1986.A study on the population dynamics of Hyalopterus amygdali (Blanchard).Insect Knowledge 23(1): 26-28.
Larsson L, 2002. Resistance in trees to insect an overview of mechanisms and interactions. In: Wagner MR, Clancy KM, Lieutier F and Paine TD (eds.) Mechanisms and Deployment of Resistance in Trees to Insect. Kluwer Academic Publishers.
Moradi H, Javanshah A, Facelli E, and Wirthensohn M, 2005. Study of quantitative and qualitative characteristics of some almond cultivars in Shahrekord. Proceedings of the IVth International Symposium on Pistachios and Almonds, Tehran, Iran.
Panda, N. and G. S. Khush. 1995. Host plant resistance to insects. CAB International. 431 pp.
Russo A, Siscaro G and Spampinato RG, 1994. Almond pests in Sicily. 1th International Congress on Almond. Agrigento, Italy.
Rubio M, Marti nez-Go´mez P.  and Dicenta F, 2003. Resistance of almond cultivars to Plum pox virus (sharka). Plant Breeding 122, 462-464
Sandanayaka WRM, Bus VGM and Connoly P, 2005. Mechanisms of woolly aphid [Eriosoma lanigerum (Hausm.)] resistance in apple. Journal of applied entomology. 129(9-10). 534-341.
Smith CM, Khan Z R and Pathak MD, 1994. Techniques for evaluating insect resistance in crop plants. CRC Press, Inc. 320 pp.
Talhouk AS, 1977. Contribution to the knowledge of almond pests in East Mediterranean countries. Zeitschrift fur Angewandte Entomologie 83(3): 248-257
van Emden HF, 1972. Aphid technology with special reference to the study of aphids in the field. Academic press London and New York. 344 pp.
Wyatt LJ, White PF, 1977. Simple estimation of intrinsic increase rates for aphids and tetranychid mites. Journal of Applied Ecology 14: 757-766.