آلودگی همزمان گوجه فرنگی با ویروس چروکیدگی قهوه‌ای میوه گوجه فرنگی و ویروس موزائیک خیار از ایران

طی بررسی‌های انجام شده در چندین گلخانه شمال غرب و جنوب غرب ایران در پاییز 1400-1401، علائم ویروسی از جمله موزاییک برگ، تغییر شکل و بدشکلی برگ و بند کفشی در چندین گیاه گوجه فرنگی مشاهده شد. واکنش زنجیره‌ای پلیمراز رونویسی معکوس (RT-PCR) با استفاده از آغازگرهای اختصاصی برای تشخیص ویروس چروکیدگی قهوه‌ای میوه گوجه فرنگی (ToBRFV) انجام شد. یک قطعه 458 جفت بازی مربوط به بخشی از ژن پروتئین پوششی در تمام نمونه‌های علائم‌دار تکثیر شد. تجزیه و تحلیل بلاست توالی و هم ترازی چندگانه جدایه‌ توالی‌یابی شده با جدایه‌های به‌دست‌آمده از بانک ژن، شباهت توالی نوکلئوتیدی  99.76  درصد را با جدایه‌های بانک ژن نشان داد. آنالیز فیلوژنتیک جدایه‌های ToBRFV را در سه کلاد گروه‌بندی کرد، جدایه ایرانی (Jol-F-2022) در کلاد دو قرار گرفت. احتمال آلودگی مخلوط نمونه‌ها با ویروس‌های مهم با استفاده از آغازگرهای عمومی ارتوتوسپوویروس‌ها (orthotospovirus)، و آغازگرهای اختصاصی ویروس پیسک خفیف فلفل (PMMoV)، ویروس موزائیک گوجه‌فرنگی (ToMV) و ویروس موزاییک خیار (CMV) مورد بررسی قرار گرفت. در پنج نمونه، آغازگرهای اختصاصی CMV یک قطعه 657 جفت بازی از ژن پروتئین پوششی را تکثیر کردند، در حالی که هیچ قطعه‌ای با آغازگرهای عمومی برای جنس ارتوتوسپوویروس و آغازگرهای اختصاصی برای PMMoV، ToMV و CMV تکثیر نشد. تجزیه و تحلیل بلاست نوکلئوتیدی (BLASTn) شباهت توالی نوکلئوتیدی را در حدود 95.13-98.85 بین جدایه CMV ایرانی و توالی‌های مربوطه در بانک ژن نشان داد. آنالیز فیلوژنتیک بر اساس توالی‌های نوکلئوتیدی ژن پروتئین پوششی، جدایه‌های CMV را در سه گروه اصلی گروه بندی کرد، جدایه ایرانی با جدایه‌های CMV هندی در زیرگروه IB گروه بندی شد. مطالعات بیولوژیکی با تلقیح مکانیکی یک نمونه آلوده روی توتون (Nicotiana rustica) انجام شد. گیاهان تلقیح شده علائم موزائیک شدیدی را در 15 روز پس از تلقیح (dpi) نشان دادند و آلودگی توسط هر دو ویروس از طریق RT-PCR با استفاده از آغازگرهای اختصاصی تایید شد. این مطالعه اولین گزارش از آلودگی مخلوط گیاهان گوجه فرنگی با ToBRFV و CMV در ایران را ارائه می‌دهد.