ارزیابی لاین‌های گندم امیدبخش اقلیم معتدل کشور از نظر واکنش نسبت به بیماری زنگ سیاه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

مؤسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، استان البرز، ایران

چکیده

زنگ سیاه گندم ناشی از قارچ Puccinia graminis f. sp. tritici، در گذشته مهم ­ترین بیماری گندم بوده و در حال حاضر تهدیدی بالقوه برای تولید این محصول است. تحقیق حاضر جهت تعیین واکنش 38 لاین امیدبخش برنامه به­ نژادی اقلیم معتدل کشور مشتمل بر 20 لاین به دست آمده از این برنامه در سال 1394 (ERWYT-M-94) و 18 لاین سال 1395 (ERWYT-M-95) در مراحل گیاهچه و گیاه کامل اجرا گردید. بررسی مقاومت گیاهچه ­ای در برابر سه نژاد شایع منطقه کلاردشت (مازندران) و یک نژاد Ug99 از منطقه شاوور (خوزستان) در شرایط گلخانه و بررسی مقاومت گیاه کامل طی دو سال زراعی 95-1394 و 96-1395 برای مواد دسته اول و دو سال زراعی 96-1395 و 97-1396 برای مواد دسته دوم در کلاردشت انجام شد. نتایج نشان داد که لاین­ های آزمایشی در هر دو مرحله گیاهچه و گیاه کامل واکنش­ های متفاوتی در برابر بیماری دارند. در مرحله گیاهچه، لاین­ های با تیپ آلودگی پایین (مقاومت)، بیش از همه در برابر جدایه 94-15 (نژاد PTRTF) و بعد از آن به­ ترتیب در برابر جدایه­ های 94-32 (نژاد TTTTF)، 95-31 (نژاد TKTTF) و 95-2 (نژاد TTKTK) مشاهده شدند. از نظر مقاومت گیاه کامل، بیشتر لاین­ های آزمایشی در مقایسه با شاهد حساس دارای میزان بیماری کمتری بودند و از بین آنها چهار لاین به شماره­ های M-94-2، M-94-5، M-94-15 و M-94-16 از لاین ­های سال 1394 و سه لاین M-95-2، M-95-9 و M-95-15 از لاین ­های سال 1395 در مقایسه با سایر لاین­ های آزمایشی حساسیت کمتری داشتند. علت این امر می ­تواند وجود ژن­ های مقاومت گیاه کامل در این لاین­ ها باشد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Evaluation of the moderate agro-climate zone elite wheat lines of Iran in terms of reaction to stem rust disease

نویسندگان [English]

  • Ali Malihipour
  • Goodarz Najafian
Department, Seed and Plant Improvement Institute (SPII), AREEO, Karaj, Alborz Province, Iran
چکیده [English]

Stem rust of wheat caused by Puccinia graminis f. sp. tritici, the most important disease of wheat in the past, is currently a potential threat to wheat production. The present research was conducted to determine the reaction of 38 elite lines of temperate agro-climate breeding program including 20 lines obtained from this program in 2015 (ERWYT-M-94) and 18 lines from 2016 (ERWYT-M-95) at seedling and adult-plant stages. Investigating seedling stage resistance was carried out by determining the reaction of experimental lines to three common races of Kelardasht, Mazandaran and one Ug99 race from Shavour, Khouzestan in the greenhouse. Investigating adult-plant resistance was carried out under field conditions in Kelardasht during two cropping years of 2015-16 and 2016-2017 for ERWYT-M-94 lines and two cropping years of 2016-2017 and 2017-2018 for ERWYT-M-95 lines. Results showed that the experimental lines had different reactions to disease at both seedling and adult-plant stages. At the seedling stage, the most lines with low infection type (resistance) were observed against the isolate 94-15 (race PTRTF), followed by the isolates 94-32 (race TTTTF), 95-95 31 (race TKTTF), and 2-95 (race TTKTK). In terms of adult-plant resistance, most of the lines had a lower disease rate compared to the susceptible check, and among them four lines of M-94-2, M-94-5, M-94-15 and M-94-16 from ERWYT-M-94 and three lines of M-95-2, M-95-9 and M-95-15 from ERWYT-M-95 were less susceptible compared to other lines. The reason for this could be the presence of adult-plant resistance genes in these lines.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Seedling resistance
  • adult-plant resistance
  • Puccinia graminis f.sp. tritici
  • Ug99
  • susceptibility