واکنش تابعی دو جمعیت زنبور Trissolcus vassilievi (Mayr) به تخم سن گندم (Eurygaster integriceps Puton)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه علوم جانوری، دانشکده علوم طبیعی، دانشگاه تبریز

2 استاد گروه گیاهپزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز

3 استادیار پژوهشی بخش تحقیقات گیاه‌پزشکی، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی ورامین

چکیده

چکیده
در بین دشمنان طبیعی سن گندم، زنبورهای پارازیتویید تخم نقش فعالی در کاهش جمعیت سن در مزارع دارند. در این میان زنبورTrissolcus vassilievi  به­عنوان یکی از مهم­ترین گونه­ها در کنترل زیستی سن گندم محسوب می­شود. در این پژوهش دو جمعیت زنبور و دو جمعیت سن گندم با منشاء تبریز و ورامین مورد استفاده قرار گرفتند. آزمایش­های واکنش تابعی در دو زمان 6 و24 ساعت با استفاده از زنبورهای ماده 24 ساعته بارور تغذیه کرده نسل سوم از هر جمعیت زنبور و نتاج حاصل از تلاقی معکوس آن­ها انجام شدند. نتایج تجزیه رگرسیون لجستیک واکنش تابعی دو جمعیت زنبور به تراکم­های مختلف تخم دو جمعیت سن گندم نشان داد که در تمام تیمارها واکنش تابعی از نوع سوم بود. مقادیر پارامترهای واکنش تابعی نوع سوم شامل قدرت جستجو (b) و زمان دست­یابی (Th) در تمام تیمارها بسیار نزدیک به­هم بود. افزایش زمان آزمایش از 6 به 24 ساعت تأثیری درمیزان پارازیتیسم نداشت و تنها باعث افزایش کاذب زمان دست­یابی و کاهش شیب خط نرخ حمله شد. بیشینه نرخ حمله در جمعیت­های اصلی بین 42 تا 45 و در تلاقی­ها حداکثر 5/47 عدد بر روز متغیر بود. زمان دست­یابی زنبورهای تبریز قدری طولانی­تر و پارامتر b در زنبورهای ورامین بیش­تر بود که نشان می­دهد در این زنبورها با افزایش تراکم میزبان، نرخ حمله با شتاب بیش­تری افزایش می­یابد، یا واکنش وابسته به تراکم قوی­تری دارند. اثر میزبان در هیچ­کدام از تیمارها معنی­دار نبود. این بررسی نشان داد زنبورهای ورامین برتری جزئی از لحاظ نرخ حمله و سرعت کاوش دارند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Functional Response of Two Populations of Trissolcus vassilievi (Mayr) on Sunn Pest Eggs (Eurygaster integriceps Puton)

نویسندگان [English]

  • Parisa Banamolaei 1
  • Sharzad Iranipour 2
  • Shahriyar Asghari 3
1 Assistant Professor, Department of Animal Biology, Faculty of Natural Sciences, University of Tabriz, Tabriz, Iran.
2 Professor, Department of Plant Protection, Faculty of Agriculture, University of Tabriz, Tabriz, Iran.
3 Research Assistant Professor, Agriculture and Natural Resource Research Center of Tehran Province, Varamin, Iran.
اللهیاری ح و آزمایش­ فرد پ، 1381. مقایسه واکنش تابعی زنبورهای نسل اول Trissolcus grandis خارج شده از تخم سن گندم و تخم سن شکاری(Het., Pentatomidae) Podisus maculiventris. صفحه 12. خلاصه مقالات پانزدهمین کنگره گیاه­پزشکی ایران، دانشگاه رازی، کرمانشاه.
امیرمعافی م، 1379. بررسی سیستم میزبان- پارازیتویید بین Trissolcus grandis Thomson (Hym.: Scelionidae) و تخم سن گندم. رساله دکتری تخصصی حشره­شناسی کشاورزی، دانشکده­ی کشاورزی دانشگاه تهران، کرج.
جواهری م، 1357. گزارشی از سن­های زیان­آور غلات در ایران. حفظ نباتات، جلد 27، صفحه­های 27 تا 42.
شفایی ف، ایرانی­پور ش، کاظمی م و علیزاده ا، 1390. تنوع و تغییرات فصلی پارازیتوییدهای تخم سن گندم در مناطق مرکزی استان آذربایجان غربی. مجله حشره­شناسی گیاهان زراعی، جلد 1، شماره 1: صفحه­های 39 تا 54.
صفوی م، 1352. بررسی بیواکولژی زنبورهای پارازیت تخم سن در ایران. انستیتوی بررسی آفات و بیماری­های گیاهی، تهران.
طالبی ع ا، شاهپوری ش، فتحی­پور ی، محرمی­پور س و کمالی ک، 1385. مطالعه واکنش تابعی زنبور Telenomus acrobates (Hym.: Scelionidae)، پارازیتویید تخم بالتوری Chrysoperla carnea (Neu.: Chrysopidae) درشرایط آزمایشگاه. آفات وبیماری­های گیاهی، جلد 74، شماره 1، صفحه­های 65 تا 79.
عسگری ش، 1380. مقایسه تناسب میزبانی تخم سن­های Graphosoma lineatum L. وEurygaster  integriceps Put. برای زنبور پارازیتوئید Trissolcus semistriatus Nees. رساله دکتری تخصصی حشره­شناسی کشاورزی، دانشکده کشاورزی دانشگاه تهران.
عسگری ش، 1390. رهاسازی اشباعی زنبور پارازیتویید تخم سن گندم و ارزیابی عملکرد آن. صفحه­های 423 تا 428. مجموعه مقالات همایش ملی توسعه کنترل بیولژیک در ایران. تهران، انتشارات مؤسسه تحقیقات گیاه­پزشکی کشور.
عسگری ش، کمالی ک، فتحی­پور ی، صحراگرد ا و سلیمان نژادیان ا، 1380. مقایسه واکنش­های تابعی و عددی زنبور پارازیتویید تخم سن گندم،semistriatusTrissolcusپرورش یافته رویEurygaster integriceps و Graphosoma lineatum. آفات و بیماری­های گیاهی، جلد 69، شماره 2، صفحه­های 97 تا 110.
عسکریان­زاده ع، محرمی­پور س، فتحی­پور ی و نره­ئی ا، 1387. تأثیر نوع رقم نیشکر بر واکنش تابعی زنبور پارازیتویید Platytelenomus hylas (Hym., Scelionidae) نسبت به تراکم­های مختلف تخم ساقه­خوار sesamia nonagrioides (Lep., Noctuidae) و میزان پارازیتیسم. علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی، جلد 45، شماره الف، صفحه­های 275 تا 284.
فتحی­پور ی، کمالی ک، خلقانی ج، عبداللهی غ، 1379. واکنش تابعی زنبور پارازیتویید  Trissolcus grandis (Hym.: Scelionidae) به تراکم­های مختلف تخم سن Eurygaster integriceps (Hem.: Scutelleridae) و تأثیر ارقام مختلف گندم بر آن. آفات و بیماری­های گیاهی، جلد 68، شماره­های 1و2، صفحه­های 123 تا 136.
نوزاد بناب ز، 1387. اثر دما روی نشوونما، زادآوری و طول عمر پارازیتویید تخم سن گندم Trissolcus grandis Thomson (Hym: Scelionidae). پایان­نامه کارشناسی ارشد حشره­شناسی کشاورزی، دانشگاه تبریز.
نوزاد بناب ز و ایرانی­پور ش، 1389. تغییرات فصلی فون زنبورهای پارازیتویید تخم سن گندم در مزارع گندم شهر بناب جدید، استان آذربایجان شرقی. مجله دانش کشاورزی و تولید پایدار، جلد 2، شماره 3: صفحه­های 73 تا 83.
Allahyari H, Fard P A and Nozari J, 2004. Effects of host on functional response of offspring in two populations of Trissolcus grandis on the sunn pest. Journal of Applied Entomology 128: 39-43.
Amir-Maafi M, 2010. The biological control of sunn pest, Eurygaster integriceps Put. (Het.: Scutelleridae) using egg parasitoids. Iranian Research Institute of Plant Protection, Tehran, Iran.
Amir-Maafi M and Parker B L, 2002. Density dependence of Trissolcus spp. (Hym., Scelionidae) on eggs of  Eurygaster integriceps Put. (Hemiptera: Scutelleridae). Arab Journal of Plant Protection 20: 62-64.
Bernal J S, Bellows T S and Gonzales D, 1994. Functional response of Diaerteiella rapae (McIntosh) (Hym.: Aphidiidae) to Diuraphis noxia (Mordwilko) (Hom.: Aphididae) hosts. Journal of Applied Entomology 118: 300-309.
Bernstein C, 2000. Host–parasitoid models: the story of successful failure. Pp. 41–57 In: Hochberg M, Ives A (eds.) Population Biology of Host–Parasitoids Interactions. Princeton University Press, Princeton, New Jersey.
Carneiro T R, Fernandes O A, Cruz I and Bueno R C O F, 2010. Functional response of Telenomus remus Nixon (Hymenoptera: Scelionidae) to Spodoptera frugiperda (J. E. Smith) (Lepidoptera: Noctuidae) eggs: effect of female age. Revista Brasileria de Entomologia 54(4): 692-696. 
Coll M, Smith A and Ridgway R L, 1997. Effect of plants on the searching efficiency of a generalist predator: the importance of predator- prey spatial association. Entomologia Experimentalis et Applicata 83: 1-10.
Fathipour Y, Kamali K, Khalghani J and Abdollahi G, 2001. Functional response of Trissolcus grandis (Hym., Scelionidae) to different egg densities of Eurygaster integriceps (Het., Scutelleridae) and effects of wheat genotypes on it. Applied Entomology and Phytopathology68: 123–136.
Hassell M P, 1978. The Dynamics of Arthropod Predator Prey Systems. New Jersey: Princeton University Press.
Hassell M P and Waage J K, 1984. Host-parasitoid population interactions. Annual Review of Entomology 29: 89-114.
Hassell M P, Lawton J H and Beddington J R, 1976. The components of arthropod predation. 1. The prey death-rate. Journal of Animal Ecology 54: 135-164.
Holling C S, 1959. Some characteristics of simple types of predation and parasitism. The Canadian Entomologist 91: 385-398.
Holling C S, 1966. The functional response of invertebrate predators to prey density, Memoirs of the Entomological Society of Canada.
Iranipour S, Bena Molaei P, Asgari S and  Michaud J P, 2015. Reciprocal crosses between two populations of Trissolcus vassilievi (Mayr) (Hymenoptera: Scelionidae) reveal maternal effects on thermal phenotypes. Bulletin of Entomological Research 105: 355-363.
Iranipour S, Kharrazi Pakdel A, Radjabi G and Michaud J P, 2011. Life tables for sunn pest, Eurygaster integriceps (Heteroptera: Scutelleridae) in Northern Iran. Bulletin of Entomological Research 101: 33-44.
Jamshidnia A, Kharazi-Pakdel A, Allahyari H and Soleymannejadian E, 2010. Functional response of Telenomus busseolae (Hym.: Scelionidae) an egg parasitoid of the sugarcane stem borer, Sesamia nonagrioides (Lep.: Noctuidae) at different temperatures. Biocontrol Science and Technology 20(6): 631-640.
Juliano S A, 1993. Non-linear curve fitting: Predation and functional response curves. Pp. 159-182 In:  Scheinerand S and Gurevitch J (eds.) Design and Analysis of Ecological Experiments. Chapman and Hall, New York.
Kivan M and Kilic N, 2004. Parastiism and development of Trissolcus simoni in eggs of different host species. Phytoparasitica 32, 57–60.
Kozlov M A and Kononova S V, 1983. Telenominae of the fauna of the USSR (Hymenoptera, Scelionidae, Telenominae). Leningrad Nauka Publisher.
Laumann R A, Moraes M C B, Pareja M, Alarca G C, Botelho A C, Maia A H N, Leonardecz E and Borges M, 2008. Comparative biology and functional response of Trissolcus spp. Hymenoptera: Scelionidae) and implications for stink bugs (Hemiptera: Pentatomidae) biological control. Biological Control 44: 32-41.
Messina F J and Hanks J B, 1998. Host plant alters the shape of functional response of an aphid predator (Coleoptera: Coccinellidae). Environmental Entomology 27: 1196–1202.
Mills N J and Lacan I, 2004. Ratio dependence in the functional response of insect parasitoids: evidence from Trichogramma minutum foraging for eggs in small patches. Ecological Entomology 29: 208–216.
Montoya P, Liedo P, Benrey B, Barrera J F, Cancino J, Aluja M, Kivan M and Kilic N, 2002. Host preference: parasitism, emergence and development of Trissolcus semistriatus (Hym., Scelionidae) in various host eggs. Journal of Applied Entomology 126, 395–399.
Murdoch W W and Oaten A, 1975. Predation and population stability. Advances in Ecological Research 9: 1-131.
Nachman G, 2006. A functional response model of a predator population foraging in a patchy habitat. Journal of Animal Ecology 75(4): 948-958.
Rasanen K and Kruuk LEB, 2007. Maternal effects and evolution at ecological time-scales. Functional Ecology 21:408–421.
van Alphen J J M and Jervis M A, 1996. Foraging behaviour. Pp. 1–62 In: Jervis M and Kidd N (eds.) Insect Natural Enemies, Practical Approaches to Their Study and Evaluation. Chapman and Hall, London.
van Driesche R G and Bellows T S Jr, 1996. Biological Control. Chapman and Hall, New York.
Wade M J, 1998. The evolutionary genetics of maternal effects. Pp. 5–21 In: Mousseau T A and Fox C W (eds.) Maternal Effects as Adaptations. New York, Oxford University Press.
Xiao Y F, Osborne L S, Chen J J and McKenzie C L, 2013. Functional response and prey-stage preferences of a predatory gall midge and two predacious mites with twospotted spider mites, Tetranychus urticae, as host. Journal of Insect Science 13(8): 1-12.